Prof.Dr.Sabri KARADOĞAN
Eski Diyarbakır geniş bir bazalt platosu üzerinde dağlık alanlarla çevrili Yukarı Dicle havzasının batısında Dicle nehri kenarında yerleşmeye uygun bir alanda kurulmuş oldukça eski bir yerleşmedir.
Diyarbakır kenti sahip olduğu coğrafi konum, topografya, ulaşım ağı, verimli tarım alanları, iklimi ve savunmaya elverişli konumu ile tarih boyunca birçok medeniyetin iskanına uğramış; tarım, sanayi, ticaret, ulaşım yönünden gelişmiş tarih boyunca önemini korumuştur.
Zengin bir tarihe sahip olan ve birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Diyarbakır’da her dönemin izlerini taşıyan sayısız tarihi yapı mevcuttur. Ne var ki bu eşsiz yapılar bilinçsizce uygulanan imar politakaları ve yanlış kullanım ve 1970 sonrası yaşanan yoğun ve çarpık kentleşmeye bağlı olarak şiddetle tahrip edilmiş ve ortadan kaldırılmış bulunmaktadır. Daha geç olmadan bu tarih mirasının bilimsel tabana oluşturulmuş bir bilgi sisteminin oluşturulması gerekliydi.
Türkiye’nin coğrafi bilgi teknolojileriyle henüz yeni tanıştığı 2003-2004 yıllarında Eski kent içindeki tarihi kültür varlıklarının dijital haritalarla ilişkili veritabanlarına aktarılmış ve mültimedya unsurlarıyla zenginleştirilmiş web tabanlı bir tarihi arkeolojik bilgi sistemi amaçlandı ve Sur Belediyesinin desteğiyle tasarlanıp yayınlandı. Ancak kabul etmek gerekir ki böylesi bir çalışma multidisipliner bir çalışma ekibiyle (Coğrafya, GIS, multimedya, interaktif yayıncılık, veritabanı yönetimi web tasarımı vs) ve finans desteğiyle sürdürülebilmesi mümkündür. Bu nedenle proje yarım kaldı.
Unesco sürecindeki bilimsel çalışmalarla başlayan, eski Diyarbakır kenti ve Hevsel Bahçeleri-Dicle vadisi ya da Dicle havzası konusunda çalışan bilim insanlarını ve projelerini bir araya getirmeyi amaçlayan Amida çalıştayları ile bir atlas fikri gündeme geldi. 2014 yılından beri devam eden ve uluslar arası bir bilimsel çalışma platformuna dönüşen Amida çalıştaylarının 2017 ve 2018 seksiyonlarında konu ile ilgili bildiriler sunuldu, görüşler paylaşıldı. Sonuçta daha önce başlanmış ancak yarım kalmış Suriçi Tarihi Bilgi sistemi’nin geliştirlmesinin uygun zaman ve diğer maliyetler açısından daha akılcıl olduğu sonucuna varıldı. Böylece gelişen güncel kartoğrafik prezantasyon teknikleri, mültimedya olanakları, GIS, interaktif web harita yayıncılığı, veritabanı teknolojileri gözden geçirilerek sistem yeniden geliştirilerek web ortamına aktarıldı.
Sisteme, özellikle kronolojik olarak geliştirilebilir, güncellenebilir ve içerik olarak zenginleştirilebilir bir görünüm kazandırılmaya çalışıldı. Geliştirme ve içerik zenginleştirme çalışmaları devam eden Amida Web Atlası'nın mevcut ulaşılabilir içerikleri şunlardır:
İnteraktif haritalar
Flash haritalar
Raster haritalar
Tescilli yapılar veritabanı
Foto galeri
Sanal tur
İskenderpaşa Cami, Nasuhpaşa Cami, Ali Paşa Cami, Arapşeyh Cami, Husrev Paşa Cami, Kurşunlu Cami, Surp Gragos Kilisesi, Meryemana Kilisesi, Cemilpaşa Konağı, Esma Ocak evi, C.Sıtkı Tarancı Evi, Dicle vadisi, Urfakapı, Mardinkapı, Keçi Burcu, Ukubeden Burcu, Yedikardeş Burcu
Kırklar Dağı- Çevlik , Ben-u Sen, Çarıklı, Dicle Nehri vadisi, Egitim Fak. Bağıvar, Karahöyük, Karaköprü, Karpuzlu, Kavs, Kentorman, Kubacık, Topyolu, Toraman
Organizasyonlar
Amida Çalıştayları
Yayınlar
Arşiv
Uydu Görüntüleri ve Hava Fotoğrafları
- 1939 - 1952 - 1953 - 2000 - 2002 - 2004 - 2006 - 2011
Kent ve Gelişme Planları
- 25000 Ölçekli Plan - Genel Kent Planı
Genel Haritalar
- İlçeler ve Köyler Haritası - Yollar Haritası